(గొర్రెపాటి మాధవరావు)
అవినీతికి వ్యతిరేకంగా పోరాడుతున్న సుప్రీంకోర్టు సీనియర్ న్యాయవాది ప్రశాంత్ భూషణ్ సుప్రీంకోర్టు లో న్యాయవాది. ఈ నెల 14 న సుప్రీంకోర్టు ఆయన కోర్టు ధిక్కారానికి పాల్పడినట్లుగా తీర్పు చెప్పింది. ఇంతకీ ఆయన చేసిన నేరం ఏమిటి? ఆయన రెండు ట్వీట్లు పోస్టు చేసాడు.ఆ ట్వీట్లే అభ్యంతరకరం అని సుప్రీం కోర్టు నిర్ణయించింది
మొదటి పోస్టు:
“భవిష్యత్ చరిత్రకారులు గత ఆరు సంవత్సరాల కాలంలో దే శంలో , ఎమర్జెన్సీ లేకుండానే, ప్రజాస్వామ్యం ఎలా ధ్వంసం అయిందో పరిశీలించేప్పుడు, ఈ విధ్వంసం లో సుప్రీంకోర్టు పాత్రను, మరీ ముఖ్యంగా గత నలుగురు ప్రధాన న్యాయమూర్తుల పాత్రను ప్రత్యేకించి గమనిస్తారు.”
“When historians in future look back at the last years to see how democracy has been destroyed in India even without formal emergency, they will particularly mark the role of the Supreme Court in this destruction, & more particularly the role of the last 4 CJI.”
ఇది మొదటి ట్వీట్, జూన్ 27 న పోస్టు చేసింది.
ఇక రెండో పోస్టు: దీన్ని జూన్ 29 న పోస్టు చేసాడు.
“భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి బిజెపి నాయకుడికి చెందిన 50 లక్షల రూపాయల విలువ చేసే మోటారు సైకిల్ పై నాగపూర్ లోని రాజభవన్ వద్ద రైడింగ్ చేస్తాడు సుప్రీంకోర్టు ని లాక్డౌన్ ల్ ఉంచి, ప్రజలకు న్యాయం పొందే ప్రాథమిక హక్కును నిరాకరణకు గురిచేసి.”
ఈ రెండు ట్వీట్లనూ కోర్టు పై చీత్కార భావాన్ని కలిగించే ఉద్దేశంతోనూ, న్యాయ వ్యవస్థ ఔన్నత్యాన్ని కించపరిచే ఉద్దేశంతోనూ చేసినట్లుగా తాము నమ్ముతున్నట్లు ముగ్గురు జడ్జీలతో కూడిన ధర్మాసనం భావించింది. ప్రశాంత్ భూషణ్ కోర్టు ధిక్కార నేరం చేశాడని తీర్పు చెప్పింది బెంచ్.
సత్యాన్ని కనుక్కోవడమే కోర్టు అంతిమ లక్ష్యం అని చెబుతూ ఉంటారు. సత్యాన్ని నిర్ధరించాలంటే కోర్టు ఓపికతో పరిశీలన జరపాలి. కోర్టు ధిక్కార నేరంలో ఆరోపణ చేసేదీ కోర్టే. తానే ప్రాసిక్యూటరు, తానే తీర్పరి. అందువల్ల కోర్టు ధిక్కార అధికారాన్ని అతి అరుదుగా మాత్రమే వాడాలి.
పడమటి దేశాలలో, మరీ ముఖ్యంగా ఏ ఇంగ్లాండులో ఈ కోర్టు ధిక్కార భావన పుట్టిందో ఆ ఇంగ్లాండ్ లో కోర్టు ఉత్తర్వులను ఉద్దేశ్య పూరితంగా అమలు చేయకుండా, తీర్పులను ఉల్లంఘించిన ఘటనలకు మాత్రమే కోర్టు ధిక్కార నేరాన్ని పరిమితం చేశారు.
అలా పరిమితం కావడానికి అక్కడ ఏళ్ల తరబడి ప్రజాస్వామిక శక్తులు చేసిన పోరాటం కారణంగా నెలకొన్న ఉన్నత ప్రజాస్వామిక విలువల నేపథ్యం ప్రధాన కారణం కాగా, ఆ ప్రజాస్వామ్య సంస్కృతిలో ఎదిగి వచ్చిన న్యాయమూర్తుల తీర్పులు కూడా దోహదం చేసాయి.ఉదాహరణకు లార్డ్ డెన్నింగ్ ఇచ్చిన ఒక తీర్పు ఒక ఆలోచనా రీతినే ప్రభావితం చేసింది.
ఇండియాలో క్రిమినల్ కోర్టు ధిక్కారం ఇంకా ఎందుకు కొనసాగుతోంది? ప్రశాంత్ భూషణ్ పై కోర్టు ధిక్కార నేర నిర్ధారణ సమంజసమేనా కాదా అని తేల్చాలంటే ముందుగా ఈ భావన తలెత్తిన సందర్భాన్ని చూద్దాం.
శాసన,కార్య నిర్వాహక, న్యాయపాలన లు గా అధికార విభజన అనేది ప్రజాస్వామిక భావన. అది ఉనికిలోకి రాక ముందు రాచరిక పాలనలో అన్ని అధికారాలూ రాజు లోనే కేంద్రీకృతమై ఉండేవి. రాజు విమర్శకు అతీతుడు. అందుకే రాజు తప్పు చేయడు (కింగ్ కెన్ డూ నో రాంగ్) అనే భావనను అభివృద్ధి చేశారు. రాజుకి పని భారం ఎక్కువైపోయి తీర్పు చెప్పే పనులను తన కింది అధికారులకు పురమాయించాడు. మన “మర్యాద రామన్న” కథలు దీన్నే పట్టిస్తాయి. అలా జడ్జీలకు అధికారం రాజు నుంచి సంక్రమించింది. రాజు ఎలానైతే విమర్శకు అతీతుడో తాము కూడా విమర్శ కు అతీతులమని జడ్జీలు కూడా భావించడం మొదలెట్టారు. ఫ్యూడల్ భావజాలం అలా జడ్జీల మెడళ్లలో కూడా తిష్ట వేసుకు పోయింది.
విల్మాట్ అనే జడ్జి 1765 లో రాసిన ఓ తీర్పులో కోర్టు ధిక్కారం కింద ఓ వ్యక్తికి శిక్ష విధించడంతో ఇది మొదలైంది అని చెప్పుకోవచ్చు. 1688 లో బ్రిటన్ లో రాచరికం మీద తిరుగుబాటు జరిగినా అది రాజీ తో ముగిసింది. 1789 లో ఫ్రాన్సులో జరిగిన విప్లవమే రాచరికాన్ని తుడిచి పెట్టేసింది కాబట్టి చరిత్రకారులు దాన్నే ప్రజాస్వామిక విప్లవం అంటారు. అప్పటినుంచి అధికార విభజన జరిగినట్లు కనిపించినా అసలు స్పష్టమైన అధికార విభజన ఎలా ఉంటుందో, చర్చికీ ప్రభుత్వానికీ గల సంబంధం మానవ హక్కులకు ఎంత విఘాతం కలిగిస్తోందో, జడ్జీలను కూడా ప్రజలే ఎన్నుకునే పద్దతిని ప్రవేశపెట్టి వారి అధికారం కూడా ప్రజలనుంచే వస్తుందని వారు ప్రజలకు జవాబుదారీ గా ఎందుకు ఉండాలో లోకానికి చాటింది మాత్రం 1871 నాటి పారిస్ కమ్యూనే. ఇక అప్పటినుంచీ ఎన్నికైన ప్రజా ప్రతినిధుల పాలన క్రమంగా యూరప్ లో ఒక్కో దేశంలో నెలకొనడం మొదలైంది.
ఫ్యూడల్ ఇండియా వలస పాలనలో కునారిల్లి కునారిల్లి 1947 లో శృంఖలాలు తెంపుకుని బయట పడినట్లు కనిపించినా, పార్లమెంటరీ పరిపాలనా పద్దతిని రాజ్యాంగ పరంగా నెలకొల్పుకున్నా ఫ్యూడల్ భావజాలం నుంచి ఇప్పటికీ బయట పడలేకున్నది.
న్యాయమూర్తులు ఇంకా తమరిని ‘మి లార్డ్’ అనే సంబోధించాలని కోరుకుంటారు. ప్రస్తుత ప్రధాన న్యాయమూర్తి బాబ్ డే కూడా ‘యువర్ ఆనర్ ‘ అని సంబోధించిన ఓ న్యాయవాదిని ‘ఏం ఇండియా సుప్రీంకోర్టు లో వాదిస్తున్నావని మర్చిపోయినవా’ అని ఆగస్టు 13, వీడియో అప్పియరెన్స్ లో అన్నాడని పేపర్లు రిపోర్టు చేసినై.
Lawyer: “Your honour”#CJI: Are you appearing before the US Supreme Court? The use of “ʏᴏᴜʀ ʜᴏɴᴏᴜr”
is in US & not Indian SC”Lawyer: Theres nothing in law that prescribes address by lawyers. #CJI: May not be the law, it is about practice of the court.
— Live Law (@LiveLawIndia) August 13, 2020
ఈ కోర్టు ధిక్కారానికి శిక్ష అనుభవించిన మొదటి ప్రముఖ వ్యక్తి కమ్యూనిస్టు నేత ఇ ఎం ఎస్ నంబూద్రిపాద్, కేరళ ముఖ్యమంత్రి. సుప్రీంకోర్టు కోర్టు దాకా పోయింది కేసు (EMS Sankaran Namboodripad Vs T Narayana Nambiar 1970) కోర్టులు కలిమి కలిగిన వారికి అనుకూలంగా పని చేస్తాయి అని అన్నాడట. ఏ జడ్జీని ఉద్దేశించీ అనలేదు. ఓ సార్వత్రిక సూత్రం వల్లె వేసాడు. అంతే.. అదే తప్పయి పోయింది. కేరళ హైకోర్టు వెయ్యి రూపాయల ఫైను కట్టమనింది. సుప్రీంకోర్టు దాన్ని 50 రూపాయలకు కుదించింది.ఈ కేసులు సుప్రీంకోర్టు
“an attack upon judges…which is calculated to raise in the minds of the people of general dissatisfaction with, and distrust of all judicial decisions…weakens the authority of law and law of courts”. అని నంబూద్రిపాద్ ను తప్పు పట్టింది.
నంబూద్రిపాద్ పుణ్యమా అని తాను మార్క్సిస్టు మూల గ్రంథాలను చదివామని సుప్రీంకోర్టు తీర్పు వ్రాసిన ప్రధాన న్యాయమూర్తి హిదయతుల్లా చెప్పుకున్నట్ల తన “మార్క్స్, లా అండ్ జస్టిస్” పుస్తకం మొదటి ఖండికలో ఉపేంద్ర బక్షీ అంటాడు గానీ అది నిజం అనిపించదు.
గమ్మత్తు ….ఆర్టికల్ 19 (ప్రాథమిక హక్కులు) కీ ఆర్టికల్ 21 (జీవించే+ వ్యక్తి స్వేచ్ఛ) కీ అంతఃసంబంధం ఉందని ఆ సంబంధం తెగగొడితే ప్రాథమిక స్వేచ్చలు నిరర్థక మై పోతాయనే మౌలిక పాయింటును లేవనెత్తిన ఏ.కె గోపాలన్ కూడా కేరళ కమ్యూనిస్టు నేతనే. ఆనాడు ఆ వాదనను తోసిపుచ్చినా చివరికి సుప్రీంకోర్టు ఆ వాదనే కరెక్టు అని అంగీకరించాల్సి వచ్చింది.
డెన్నింగ్ గొప్ప ఖ్యాతి గడించిన న్యాయమూర్తి. ఇంగ్లాండ్ లో జడ్జి. 1968 లో ఆయన ఇచ్చిన ఓ తీర్పులో ఏమన్నాడంటే ” మేం మా డిగ్నిటీ ని నిలబెట్టుకోవడానికి ఈ కోర్టు ధిక్కార అధికారాన్ని వాడుకోము అని తెగేసి చెబుతున్నా. మాకు వ్యతిరేకంగా మాట్లాడే వారి మీద కూడా ఈ అధికారాన్ని వాడం. మేం విమర్శకు భయపడం. విమర్శను మేం నిరసించం కూడా. ఎందుకంటే దానికన్నా చాల విలువైన దానికి విఘాతం కలుగుతుంది. అదేమిటంటే….భావ ప్రకటనా స్వేచ్ఛ.” ( అంటే భావవ్యక్తీకరణ స్వేచ్ఛ కోర్టు ధిక్కార నేరం కన్నా చాలా విలువైనది అనడం. మరో మాటలో చెప్పాలంటే కోర్టు ధిక్కారం ని భావవ్యక్తీకరణ స్వేచ్ఛ తో పోల్చితే కోర్టు ధిక్కారం అల్పమైంది అనడం).
“Let me say at once that we will never use this jurisdiction to uphold our own dignity. That must rest on our sure foundations. Nor will we use it to suppress those who speak against us. We do not fear criticism, nor do we resent it. For there is something far more important at stake. It is no less than freedom of speech itself… All that we ask is that those who criticize us should remember that, form the nature of duties, we cannot reply to their criticism. We cannot enter into public controversy. We must rely on our conduct itself to be its own vindication.(R.Vs. Commr. Of Police(1968)2 QB 150)